Autoportret Nr 4 [55] 2016
ORGANICZNOŚĆ
Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
W kolejnych numerach:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
To jest archiwalna strona czasopisma "Autoportret", na której zgromadzono zasoby z lat 2009-2017. Serdecznie zapraszamy do korzystania z aktualnej wersji strony i bezpośredniej lektury udostępnianych przez nas treści.
Nasze czasopismo proponuje refleksję nad kondycją przestrzeni, w jakiej funkcjonujemy. Jesteśmy przekonani o tym, że otoczenie wywiera wpływ na człowieka, a człowiek wpływa na swoje otoczenie. Przyglądanie się tej relacji pozwala nie tylko na zdobycie wiedzy o nas samych, stąd nazwa „Autoportret”, ale może się stać impulsem do zmiany na lepsze przestrzeni, w której żyjemy.
Mieszkaniec współczesnego miasta odgradza się od innych, zamyka w prywatnej przestrzeni mieszkania czy samochodu, unika kontaktu z obcymi osobami. Żyje w sterylnym świecie i w ten sposób próbuje ograniczyć wszelkie niewygodne dla niego bodźce. Czy taki styl życia rzeczywiście nam odpowiada? Spektakl grupy BADco stawia pytanie o naszą rolę w tworzeniu i przełamywaniu komunikacyjnych barier.
Czytając stare książki czy oglądając stare filmy łatwo można zauważyć, że dużą część publicznej przestrzeni miasta zajmują dzieci. Wypełniają ją zabawami, bieganiem, krzykiem, śmiechem. Dlaczego więc dziś na ulicach hałasują głównie samochody? Dlaczego dzieci opuściły naturalną dla nich niegdyś przestrzeń? Czy nie utraciliśmy w ten sposób ważnego miejsca, w którym dzieci mogły się wychowywać? Nad tymi problemami zastanawia się Anna Palej.
Włączanie dzieci w proces projektowania staje się coraz bardziej popularne na Zachodzie; wspiera tę tendencję UNESCO, UNICEF i ONZ. Inicjatywa wyrasta z przeświadczenia, że miasto planuje się najlepiej z bezpośrednim udziałem obywateli, czyli użytkowników. Zaproszenie dzieci do współtworzenia przestrzeni miejskiej, która przecież powstaje także dla nich, wydaje się więc oczywiste. Ale jak to zrobić, żeby było efektywne? O zaletach i niedostatkach różnych sposobów włączania dzieci w planowanie opowiada włoska autorka, Laura Nanni.
„Miasto na miarę dziecka jest lepszym miastem dla wszystkich”. Wiemy już, że dzieci mogą być cennymi doradcami podczas projektowania przestrzeni miejskich. Przyjrzyjmy się zatem czterem przykładom z Florencji, gdzie postanowiono przekazać sprawy dzieci w ich własne ręce i w ten sposób zmienić coś w otoczeniu szkoły. Raz chodziło o bezpieczeństwo, innym razem o estetykę okolicy. A najważniejsze były nie tyle bezpośrednie efekty, ile sam proces projektowania i myślenia o wspólnym otoczeniu.
W 1993 r. mama autorki niniejszego artykułu poprosiła ją i jej przyjaciółkę o pomoc w założeniu organizacji. Celem miała być edukacja w dziedzinie architektury. Skąd taka potrzeba? Skoro obywatele decydują o wyglądzie otoczenia, muszą dysponować podstawową świadomością i wiedzą architektoniczną. Dlatego od ponad 10 lat działa w Finlandii fundacja Arkki, która z powodzeniem organizuje kursy – nawet dla trzyletnich dzieci!
Nazwa „Muzeum Inżynierii Miejskiej” brzmi dość tajemniczo. Kto jednak zajrzy do budynku starej zajezdni tramwajowej na krakowskim Kazimierzu, zobaczy tam radośnie pokrzykujący i doskonale bawiący się tłum dzieci (a często i dorosłych). Na specjalnie przygotowanej ekspozycji można bowiem poznać zasady działania najróżniejszych urządzeń oraz prawa fizyki. Niedługo każda część ekspozycji ma być dostosowana do potrzeb dzieci – „najbardziej wymagającej publiczności”. Zapraszamy!
Wyczarowujemy książkę dla dzieci. Najpierw jest biała kartka, którą stopniowo zapełniamy: literami, pytaniami, kolorami; codziennością dla młodszych, skrzatami, smokami i niekoniecznie złotowłosymi księżniczkami dla starszych. Książka dla malucha musi mieć odpowiednią wagę, kształt i grubość papieru. Ma zaczarować świat dziecka, ale też uczynić z niego prawdziwego czytelnika, który obok przyjemności lektury nabierze także szacunku do przedmiotu. Lektura obowiązkowa dla osób posiadających dzieci w wieku od 4 lat w górę.
Niedaleko Budapesztu, na górze Széchenyiego, znajduje się początkowa stacja kolejki. Budynek wygląda zupełnie normalnie: na ścianie wisi rozkład jazdy pociągów, obok zegar, poza tym kasy biletowe, a przy nich podróżni siedzący na drewnianych ławkach. Wszystko jak na zwykłej stacji, tyle że za (nieco mniejszym niż zwykłe) okienkiem siedzi dwunastoletni chłopczyk, a w pociągu bilety dziurkuje mały konduktor. Opowieść o niezwykłym miejscu – kolejowej Nibylandii – gdzie naprawdę królują dzieci, a dorośli są tylko gośćmi.
Wojna wkracza do miasta: kobiety i dzieci uciekają i chowają się przed obcymi. Brakuje jedzenia, wody i lekarstw. Zanegowaniu ulega cały dotychczasowy świat, również przestrzeń, w jakiej można się było wcześniej bezpiecznie poruszać. W tej rzeczywistości żyją dzieci, którym zabrano wszystko, co wcześniej współtworzyło ich codzienność: plac zabaw, drzewo przy domu, drogę do szkoły, psa sąsiada, zakazy i nakazy matki. Dzieci najbardziej odczuwają każdą wojnę, być może dlatego do dziś z tak wielką siłą mówią do nas „Dzienniki” Anny Frank.
