Autoportret Nr 4 [55] 2016
ORGANICZNOŚĆ
Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
W kolejnych numerach:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
To jest archiwalna strona czasopisma "Autoportret", na której zgromadzono zasoby z lat 2009-2017. Serdecznie zapraszamy do korzystania z aktualnej wersji strony i bezpośredniej lektury udostępnianych przez nas treści.
Nasze czasopismo proponuje refleksję nad kondycją przestrzeni, w jakiej funkcjonujemy. Jesteśmy przekonani o tym, że otoczenie wywiera wpływ na człowieka, a człowiek wpływa na swoje otoczenie. Przyglądanie się tej relacji pozwala nie tylko na zdobycie wiedzy o nas samych, stąd nazwa „Autoportret”, ale może się stać impulsem do zmiany na lepsze przestrzeni, w której żyjemy.
Jak twierdzi autor, współczesnego człowieka cechuje schizofrenia: chciałby korzystać z miejskich wygód i jednocześnie być blisko przyrody. W architekturze panuje podobna dwoistość. Budownictwo wiejskie wzoruje się na miejskim, ale następuje też proces odwrotny. Autor pokazuje wzajemne zależności tych procesów w Czechach XX w. – przerywanie i nawiązywanie więzi między architekturą miasta i wsi.
Miłość jest córką wiedzy – mawiał Leonardo da Vinci. Aby pokochać miasto, trzeba je zrozumieć, trzeba z nim rozmawiać. Kiedy takiej komunikacji nie ma, miasto umiera. Do niedawna groziło to Warszawie, okaleczonej fizycznie i społecznie przez historię. Od kilku lat, za sprawą projektu Miejskiego Systemu Informacji, coś się zaczęło zmieniać.
Za oknem pociągu czy sypialni, podczas spaceru, w drodze do pracy… zawsze obecny, ale rzadko kiedy zauważany: pejzaż. Błędem jest myśleć, że tworzy on jedynie neutralne tło dla sztuki, w której gramy. Pejzaż mówi coś ważnego o nas samych. Jak zatem czytać pejzaż, jak zrozumieć komunikat, który nam przekazuje, jak wreszcie do współtworzyć? Zaczniemy od pieszej wycieczki…
Co składa się na ludzkie doświadczenie przestrzeni? Jak nauczyć się dostrzegać ruch, barwę, fakturę przedmiotów – jak odbierać przestrzeń wszystkimi zmysłami? Autorka dwóch wystaw muzealnych pokazuje, jak za ich pośrednictwem próbowała odnaleźć odpowiedzi na te pytania. Jedna z osób zwiedzających wystawę zwróciła uwagę, że ucząc się patrzeć na przestrzeń, zaglądamy w siebie samych…
Każdy z nas dobrze wie, że rozmawiając z drugą osobą zwraca się uwagę nie tylko na to, co ona mówi, ale również na „mowę ciała” – gesty, mimikę etc. To, jak ważny jest w komunikowaniu przekaz niewerbalny, potwierdzają badania, z których wynika, że ok. 65% informacji przekazujemy poza słowami. O pożytkach płynących z dostrzegania pozasłownych sygnałów (i o pułapkach, jakie na nas czyhają) opowiada Beata Drabik.
Często można usłyszeć opinię, że posiadanie logo to przykra i w dodatku kosztowna konieczność naszych czasów. A przecież logo daje przede wszystkim szansę na poinformowanie odbiorcy, czym zajmuje się firma lub instytucja, jaki jest charakter jej działalności. Artykuł Marcina Klaga wskazuje, czego można wymagać od logo oraz jak można je odczytywać.
Cisza pozostaje w paradoksalnym związku z dźwiękami. Dźwięki nie miałyby bez niej gdzie wybrzmiewać – cisza to warunek ich istnienia. Jednocześnie jednak cisza jest wypełniona znaczeniami. Dowodzą tego podejmowane przez XX-wiecznych artystów próby przekroczenia granic języka i odnalezienia właśnie w ciszy najpełniejszej formy komunikacji.
Średniowieczna torebka-jałmużniczka zawdzięcza swoją nazwę i kształt obyczajom naszych odległych przodków, którzy wysoko cenili sobie uczynki miłosierdzia. Bez prezentu w postaci torebki-kaletki zaręczyny XVII-wiecznej pary mogły się zdawać niedopełnione. Historia damskiej torebki jest opowieścią o przemianach obyczajów, o zmieniających się modach i upodobaniach. Szlakiem damskiej torebki poprowadzi Państwa Joanna Kowalska.
O czym mówi przestrzeń filmu, zwłaszcza gdy ten rozgrywa się we śnie? W Czarodzieju z Oz V. Fleminga z 1939 r. motyw drogi pełni wiele funkcji: jest jednocześnie osią konstrukcyjną fabuły i centralnym elementem scenografii, a w dodatku – jak dowodzi autorka artykułu – żółta droga tajemniczy sposób bierze w cudzysłów samą siebie…
