Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
Juhani Pallasmaa pisze o architekturze zwierząt,
Lidia Klein opowiada o analogii biologicznej w architekturze współczesnej,
Barbara Stec przygląda się sposobowy wykorzystania koncepcji fałdy Gillesa Deleuze’a przez architektów postmodernistycznych,
Ewę Klekot pytamy, czym jest życie,
Jakub Woynarowski pisze o ładzie i urozmaiceniu w sztuce,
Ryszard Kasperowicz analizuje koncepcję organiczności dzieła sztuki w teorii Johna Ruskina./
W kolejnych numerach:
PLANOWANIE – Autoportret 1 [56] 2017
REGIONALIZMY – Autoportret 2 [57] 2017
WŁASNOŚĆ – Autoportret 3 [58] 2017
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
Program „Autoportret. Warsztaty” jest poświęcony edukacji przestrzennej dzieci i młodzieży. Jest to nowatorskie rozwinięcie edukacji regionalnej, która:
rozwija w uczniach wrażliwość na otaczającą przestrzeń, co w przyszłości zaowocuje większą dbałością o jakość tej przestrzeni;
pogłębia wiedzę na temat najbliższego krajobrazu kulturowego, zabytków i architektury regionalnej;
rozwija kreatywność i twórcze myślenie poprzez wprowadzenie elementów dydaktyki twórczości;
realizuje priorytety określone przez MEN w programie „Edukacja regionalna − dziedzictwo kulturowe w regionie”.
Program jest skierowany do nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów i liceów województwa małopolskiego. Do współpracy przy realizacji warsztatów są zapraszani młodzi architekci krajobrazu.
Możliwość komentowania Niemiecka edukacja przestrzenna raz jeszcze została wyłączona
Po raz kolejny prezentuję projekty z zakresu edukacji przestrzennej, realizowane w Niemczech.
Kinderpartizipation. Schulhof Wilhelm-Hauff-Schule, to projekt zrealizowany w Darmstadt, w latach 1999-2001. Projekt zakładał przebudowę podwórka szkolnego, do udziału w której zaproszono dzieci, rodziców i nauczycieli. Opis projektu zawiera prace dzieci: analizę terenu, pomysły i życzenia, propozycje poprawy elementów istniejących, wybór najistotniejszych elementów, prezentacja, a także końcowy projekt, opracowany przez architekta.
Innym projektem, realizowanym w Darmstadt, o podobnym charakterze jest budowa placu zabaw “Kindeinsel”. Projekt został opisany w broszurce, dostępnej na stronie miasta.
Schulbauwettbewerb to projekt skierowany do szkół, które planują przebudowę, rozbudowę lub budowę budynku szkoły. Poprzez wywiady, warsztaty, budowę modeli i inne metody zbierane są informacje od przyszłych użytkowników (uczniów, rodziców, nauczycieli), które stają się wytycznymi dla architektów, biorących udział w konkursie. W konkursie w 2005 r. wzięły udział szkoły z Oppenheim, Bad Marienberg, Trewir, Alzey, Siershahn, Plaidt.
Możliwość komentowania Die Baupiloten została wyłączona
W zeszłym tygodniu pisałam o niemieckich organizacjach zajmujących się edukacją przestrzenną. Na szczególną uwagę zasługuje grupa Die Baupiloten, złożona z architektów, nauczycieli akademickich i ich studentów Technicznego Uniwersytetu w Berlinie. Studenci nie tylko opracowują projekty dla szkół i przedszkoli, ale również biorą udział w ich realizacji, dzięki czemu uczą się jak wygląda przebieg procesu budowlanego. Zaproponowane rozwiązania to stosunkowo niewielkie zmiany, które można zrealizować niskim kosztem (niższym niż przebudowa całego budynku), wprowadzające zupełnie nową jakość przestrzeni. Ważnym elementem pracy jest udział uczniów w projektowaniu i konsultacjach.
Możliwość komentowania Jugend-Architektur-Stadt została wyłączona
JAS to niemiecka organizacja, zajmująca się edukacją architektoniczną. Jej nazwa pochodzi od słów Jugend-Architektur-Stadt, czyli młodzież-architektura-miasto. Działa w Gelsenkirchen, Hamburg, Kolonia, Berlin, Wuppertal.
Co roku JAS organizuje Letnią Akademię, w którym biorą udział dzieci i młodzież w wieku od 8 do 16 lat. W 2008 r. Akademia odbyła się pod hasłem: “Ich sehe was, was du nicht siehst”. Uczestnicy pracowali w czterech zespołach: architektura, planowanie przestrzenne miast, planowanie terenów zielonych, urbanistyka.
Tłem dla warsztatów była historia planety Krikkit, z powieści D. Adamsa, na którą mają przenieść się ludzie, gdy Ziemia, w wyniku błędu, zostanie zniszczona. Po sesji dyskusyjnej, grupy tworzyły projekty, a następnie makiety.
Możliwość komentowania Architektur macht Schule została wyłączona
W tym miesiącu przenosimy się do Niemiec. Na początek chciałabym zaprezentować program Niemieckiej Izby Architektów “Architektur macht Schule”. Celem programu jest zachęcenie nauczycieli do podejmowania tematyki architektonicznej na lekcjach. W tym celu przygotowywane są materiały edukacyjnych, organizowane szkolenia, otwarte akcje. Izby z poszczególnych landów prowadzą różnego typu warsztaty, organizują wystawy, konkursy. Szczególnie godnym polecenia jest program “KidS. Kammer in der Schule” realizowany przez oddział Nadrenii Północnej Westafalii. Z okazji 15-lecia działalności programu KidS, zorganizowano wystawę.
Jednym z obszarów działalności tego oddziału Izby jest konkurs “Mein Schulhof – mein Plan!”. Na stronie konkursu dostępna jest instrukcja dla nauczycieli, zawierające nie tylko informacje o konkursie, ale również porady dla nauczycieli, pomysły jak wpisać projektowanie podwórka szkolnego do programu różnych lekcji.
W ramach programu zostały opracowane materiały dla nauczycieli, które podzielono na 5 obszarów tematycznych: budynki i ich otoczenie, krajobraz miejski, konstrukcje budowlane, światło – kolor – materiał, metody pracy architekta. Do każdego obszaru zostały zaproponowane przykładowe tematy lekcji, ich cele i efekty, jakie mogą przynieść.
Dostępne są również materiały dla nauczycieli i uczniów “Alles nur Fassade?”, zawierające scenariusz zajęć, które można przeprowadzić w ramach tygodniowych warsztatów. Porusza takie tematy jak – wizerunek miasta, użytkownicy, fasady, a plan budynku, style architektoniczne.
“At bo i Norden” (Living In the Nordic Countries) to interaktywny kurs dla młodzieży w wieku 13-16, z Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii i Szwecji. Poprzez Internet uczniowie kontaktowali się z kolegami z innych państw. Uczestnicy poznawali architekturę i tradycje budowlane swoich miast poprzez fotografię, rysunek, modele architektoniczne. Projekt testowany był w roku 2001, w Norwegii, Finlandii i Danii.
“The Oak of Finland” to ogólnofiński program, do udziału w którym zaproszono szkoły i muzea. Celem programu było propagowanie tradycyjnego budownictwa, zwrócenie uwagi na wartość dziedzictwa architektonicznego, przekazanie dzieciom i młodzieży, że są częścią tego dziedzictwa, stworzenie materiałów edukacyjnych dla nauczycieli. Program został opisany na stronie internetowej (po fińsku). Na stronie edu.fi znajduje się opis po angielsku.
Na zakończenie warto również wspomnieć o organizacji LASTU (The architecture and environment culture school), działającej w Lapinlahti, prowadzącej zajęcia dla dzieci i młodzieży.
Polecam również książki. Niestety, w większości po fińsku:
Arkkitehtuurin ABC (The ABC of Architecure), J. Räsänen, H. Korpelainen, 2004
Pieni majakirja (The small Book of Huts) P. Meskanen, 2006. Podręcznik o budowaniu chat, na podstawie zebranych doświadczeń ARKKI.
play+space=playce – książeczka o edukacji architektonicznej w Europie. W ramach spotkania PLAYCE w Helsinkach w 2005 r. (angielski) Bezpłatne egzemplarze: liisa.heinonen@minedu.fi
W zeszłym tygodniu pisałam o powszechnej edukacji przestrzennej w Finlandii. Jednym z jej elementów są wystawy, organizowane przez Muzeum Architektury Fińskiej MFA, takie jak: “Feels like space, smells like brick”, “The Immaterial Space”, “Measure and Order”, “New, Old, Green”.
Trzy pierwsze wystawy zostały zrealizowane przez H. Grönlund. Pierwsza, “Feels like space, smells like brick” opowiadała o ważnych elementach architektury, takich jak odczuwanie przestrzeni przy zastosowaniu różnych materiałów, jak ograniczenie przestrzeni i faktura materiałów wpływa na nasz odbiór danego miejsca. Wystawa „The Immaterial Space” przeznaczona była dla dzieci, młodzieży i ich rodziców. W przeciwieństwie do pierwszej wystawy, tym razem zwiedzający mieli okazję zastanowić się nad niematerialnymi aspektami przestrzeni. W jaki sposób na postrzeganie przestrzeni wpływają czas i pamięć, atmosfera, światło i cień, temperatura, ruch. Na wystawa „Measure and order” zgromadzono różnego rodzaju miary, w tym modulator le Courbusiera i człowiek Leonarda da Vinci. Przedstawiono również metody mierzenia w starożytnym Egipcie. Różnego rodzaju klocki pozwalają na tworzenie nowych układów. Wystawa “New, Old, Green” dotyczyła rozwoju zrównoważonego w odniesieniu do architektury.
Gdybym miała wymienić kraj, który jest dla mnie największym wzorem jeśli chodzi o powszechną edukację przestrzenną, bez wahania podałabym Finlandię.
W Helsinkach działa ARKKI, szkoła architektury dla dzieci i młodzieży. W ciągu roku organizuje regularne zajęcia, a latem – obozy, w czasie których budowane są chaty, szałasy, domki. Hut-building summer cap odbywają się w Helsinkach, Vantaa, Espoo i Kauniainen. Do samego roku 2000 ARKKI zorganizowało ok. 67 warsztatów, w których udział wzięło ok. 1800 dzieci. Uczestnicy zapoznają się z metodami i materiałami stosowanymi w różnych kulturach, jak i w Finlandii, od antyku po czasy dzisiejsze. Uczą się również sposobów łączenia materiałów, a następnie tworzą proste konstrukcje. Dla osób, które brały udział w warsztatach przygotowano również kurs zaawansowany, dotyczący tradycyjnej architektury fińskiej.
Działalność ARKKI została opisana w nr 9 Autoportretu.
Fińskie Stowarzyszenie Architektów SAFA przygotowało stronę internetową, poświęconą edukacji architektonicznej. Zamieszczono tam linki do organizacji zajmujących się prowadzeniem kursów architektonicznych oraz opisy projektów edukacyjnych, ćwiczeń, prezentacje.
W 2001 r. został opracowany raport o edukacji architektonicznej w Finalndii, zatytuowany Odkrywanie architektury (Discovering Architecture). Zawiera on spis organizacji i szkół zajmujących się edukacją architektoniczną, opisy programów i projektów, metody nauczania. Dostępny jest w całości (PDF, 3 Mb) na stronie SAFA.
Możliwość komentowania Nowa publikacja “Oswoić przestrzeń. Edycja druga” została wyłączona
W zakładce Warsztaty zamieściliśmy nową publikację, podsumowującą drugą edycję projektu “Oswoić przestrzeń” zrealizowaną przez MIK w roku szkolnym 2008/2009 w ramach programu “Autoportret. Warsztaty”. W publikacji znajduje się opis realizacji projektu, scenariusze zajęć z zakresu edukacji przestrzennej, opracowane przez nauczycieli w ramach szkolenia, opisy projektów zagospodarowania terenów przy szkołach partnerskich, opracowane przez studentów architektury krajobrazu oraz artykuł o projektowaniu przestrzeni przyszkolnych. Zapraszamy do lektury.
Dzisiejszym postem kończę serię poświęconą edukacji przestrzennej w Wielkiej Brytanii. Oczywiście jeśli znajdziemy jakieś nowe informacje/ projekty/ linki, zamieścimy je niezwłocznie.
Tym razem podaję spis tych organizacji, o których nie wspomniałam do tej pory, a które również prowadzą regularne projekty związane z tym tematem.
W poprzednich postach opisałam sporo różnych projektów związanych z edukacją przestrzenną. Dziś jeszcze kilka przykładów z Wielkiej Brytanii.
“Sir Basil Spence Archive Project” to cykl warsztatów dla młodzieży, prezentujących najważniejsze budynki Basila Spence. Projekt został zakończony wystawą i jest opisany na stronie programu.
Na stronie internetowej CEBE (Centre for Education in the Built Environment), znadziemy spis projektów, skierowanych głównie do uczniów ze szkół artystycznych lub studentów. Opracowania zawierają opisy projektu, metodologię, czasami scenariusze zajęć, a także podsumowanie, ewaluację
i bibliografię. Przykładowe projekty to:
– Between the Lines – Experiencing Space Through Dance
– Teaching Land-scape Through Story-telling Learning
“Manchester after the bomb” to zbiór materiałów dla nauczycieli, zawierający podstawowe dane, zadania, wypowiedzi świadków, zdjęcia i filmy z okresu II wojny światowej. W ramach programu prowadzone są różnego rodzaju zajęcia dla szkół i indywidualnych uczestników. Na stronie internetowej programu znajduje się broszura zawierająca informację o prowadzonych zajęciach.
Po raz kolejny prezentuję projekty z zakresu edukacji przestrzennej, realizowane w Niemczech. 
Schulbauwettbewerb to projekt skierowany do szkół, które planują przebudowę, rozbudowę lub budowę budynku szkoły. Poprzez wywiady, warsztaty, budowę modeli i inne metody zbierane są informacje od przyszłych użytkowników (uczniów, rodziców, nauczycieli), które stają się wytycznymi dla architektów, biorących udział w konkursie. W konkursie w 2005 r. wzięły udział szkoły z Oppenheim, Bad Marienberg, Trewir, Alzey, Siershahn, Plaidt. 
W zeszłym tygodniu pisałam o niemieckich organizacjach zajmujących się edukacją przestrzenną. Na szczególną uwagę zasługuje grupa Die Baupiloten, złożona z architektów, nauczycieli akademickich i ich studentów Technicznego Uniwersytetu w Berlinie. Studenci nie tylko opracowują projekty dla szkół i przedszkoli, ale również biorą udział w ich realizacji, dzięki czemu uczą się jak wygląda przebieg procesu budowlanego. Zaproponowane rozwiązania to stosunkowo niewielkie zmiany, które można zrealizować niskim kosztem (niższym niż przebudowa całego budynku), wprowadzające zupełnie nową jakość przestrzeni. Ważnym elementem pracy jest udział uczniów w projektowaniu i konsultacjach.
