Szkoła – między ławkami a cyfrowymi chmurami

Dialog z otoczeniem

Tydzień temu opisałam Stowarzyszenie Akademia Łucznica, które od lat podejmuje działania związane z edukacją przestrzenną. Jak wspomniałam w 2005 roku Dariusz Śmiechowski, Anna Wróbel i Zofia Bisiak opracowali program edukacji architektonicznej „Dialog z otoczeniem”, który został dopuszczony do realizacji przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Jest to jedyny w Polsce program dotyczący edukacji przestrzennej. Przeznaczony jest do realizacji w ramach ścieżki międzyprzedmiotowej „Edukacja regionalna, dziedzictwo kulturowe w regionie”. Program może być realizowany w ramach interdyscyplinarnych lekcji, zajęć pozalekcyjnych lub zielonej szkoły. Materiał podzielony jest na sześć bloków tematycznych:

Dział I
1. Twórca i użytkownik krajobrazu kulturowego – środowiska zbudowanego
Dział II
1. Podstawowe elementy środowiska zbudowanego
2. Charakterystyka i porównanie elementów środowiska (rozumianego jako krajobraz naturalny i zbudowany)
Dział III
1. Charakterystyczne formy krajobrazu i formy zabudowy w regionie
2. Wpływ warunków środowiska na rodzaj zastosowanych materiałów i formy zabudowy
3. Geografia i historia miejsca
4. Ochrona zabytków
Dział IV
1. Ochrona środowiska. Zrównoważony rozwój – ekorozwój
Dział V
1. Wskazanie wpływu sposobu zagospodarowania terenów na atrakcyjność regionu
Dział VI
1. Świadomość i odpowiedzialność związane z kształtowaniem środowiska
2. Planowanie przestrzenne i architektura.

Działy I-III przeznaczone są do realizowania w klasie 1. gimnazjum, IV i V w 2., a VI w 3.

Program, poza przekazaniem cennej wiedzy, ma na celu kształtowanie postaw pro-społecznych i pro-środowiskowych.

Die Baupiloten

W zeszłym tygodniu pisałam o niemieckich organizacjach zajmujących się edukacją przestrzenną. Na szczególną uwagę zasługuje grupa Die Baupiloten, złożona z architektów, nauczycieli akademickich i ich studentów Technicznego Uniwersytetu w Berlinie. Studenci nie tylko opracowują projekty dla szkół i przedszkoli, ale również biorą udział w ich realizacji, dzięki czemu uczą się jak wygląda przebieg procesu budowlanego. Zaproponowane rozwiązania to stosunkowo niewielkie zmiany, które można zrealizować niskim kosztem (niższym niż przebudowa całego budynku), wprowadzające zupełnie nową jakość przestrzeni. Ważnym elementem pracy jest udział uczniów w projektowaniu i konsultacjach.

Na zdjęciu widoczne chrapiące Drzewo Marzeń. Ten projekt został opisany w nr 10/2006 miesięcznika “Architektura i Biznes”. Szczegółowe opisy pozostałych można zobaczyć na stronie internetowej grupy.

Architektur macht Schule

W tym miesiącu przenosimy się do Niemiec. Na początek chciałabym zaprezentować program Niemieckiej Izby Architektów “Architektur macht Schule”. Celem programu jest zachęcenie nauczycieli do podejmowania tematyki architektonicznej na lekcjach. W tym celu przygotowywane są materiały edukacyjnych, organizowane szkolenia, otwarte akcje. Izby z poszczególnych landów prowadzą różnego typu warsztaty, organizują wystawy, konkursy. Szczególnie godnym polecenia jest program “KidS. Kammer in der Schule” realizowany przez oddział Nadrenii Północnej Westafalii. Z okazji 15-lecia działalności programu KidS, zorganizowano wystawę.

Jednym z obszarów działalności tego oddziału Izby jest konkurs “Mein Schulhof – mein Plan!”. Na stronie konkursu dostępna jest instrukcja dla nauczycieli, zawierające nie tylko informacje o konkursie, ale również porady dla nauczycieli, pomysły jak wpisać projektowanie podwórka szkolnego do programu różnych lekcji.

W ramach programu zostały opracowane materiały dla nauczycieli, które podzielono na 5 obszarów tematycznych: budynki i ich otoczenie, krajobraz miejski, konstrukcje budowlane, światło – kolor – materiał, metody pracy architekta. Do każdego obszaru zostały zaproponowane przykładowe tematy lekcji, ich cele i efekty, jakie mogą przynieść.

Dostępne są również materiały dla nauczycieli i uczniów “Alles nur Fassade?”, zawierające scenariusz zajęć, które można przeprowadzić w ramach tygodniowych warsztatów. Porusza takie tematy jak – wizerunek miasta, użytkownicy, fasady, a plan budynku, style architektoniczne.

Space and Place

Dziś zamieszczam kolejne publikacje poświęcone edukacji przestrzennej, opracowane przez organizacje z Wielkiej Brytanii.

Our Place
Opracowanie zawiera podstawowe ćwiczenia mające na celu zapoznanie uczniów z najbliższym otoczeniem. Warsztaty uczą dzieci jak analizować przestrzeń, jak zbierać informacje, jakie elementy składają się na miasto. Pakiet przedstawia również różne sposoby zapisu przestrzeni i prezentacji informacji.

Investigating Places
Opracowanie składa się z 8 części – od postrzegania przestrzeni, poprzez projekt do jego prezentacji końcowej. Zawiera główne założenia, słownictwo do przyswojenia, scenariusz warsztatów, linki i spis materiałów.

Shaping Places
Jest to długoterminowy projekt prowadzony od 2003 r. W 2004 r. przeprowadzono warsztaty pilotażowe w dwóch szkołach, rok później w 11. Efekty pracy opisane zostały w książce Shaping Places. Publikacja zawiera również przykładowe ćwiczenia.

Breaking boundaries
Opis projektu realizowanego przez Kent Architecture Centre Centra latach 1998 do 2000. Książka przedstawia przebieg projektu, metodologię, partnerów projektu oraz projekty, będące efektem warsztatów.

Castles in Scotland
Przykład materiałów edukacyjnych dla dzieci. Co to są zamki, jakie pełniły funkcje, z czego się składały, jak wyglądało życie na zamku, jak się broniono w czasie wojny, jak wyglądają zamki dziś?

Na zakończenie moja ulubiona książeczka, którą można wykorzystać w dowolnym muzeum czy ośrodku sztuki.
Space & Place
“Space and Place” to książeczka przygotowana dla dzieci i młodzieży, która pomoże im obserwować, odkrywać i rozumieć otaczającą przestrzeń. Zachęca do patrzenia, analizowania, refleksji, wyrażania opinii. Zapoznaje z podstawowym słownictwem, takim jak skala, faktura, rzut, przekrój itp. Może być zastosowana w otoczeniu szkoły, domu i w krajobrazie miasta.

Dizajn dla szkół

Joined up design for schools to inicjatywa fundacji Sorrell, która ma na celu rozbudzić w młodych ludziach wyobraźnię do tworzenia dobrego dizajnu. W programie, od 2000 r. wzięło udział 10 000 uczniów. Przebieg projektu jest następujący: reprezentacja uczniów spotyka się z projektantem (architektem, architektem krajobrazu, projektantem mody, dizajnerem – w zależności od potrzeb), z którym ustalają temat projektu, czyli co w ich najbliższym otoczeniu wymaga zmiany (podwórko szkolne, stołówka, klasy, recepcja, ale również szafki szkolne, toalety czy mundurki) oraz najważniejsze wymagania dotyczące tego projektu. Projektant przygotowuje koncepcję, który prezentuje uczniom. Dzieci, postawieni w roli klientów, zgłaszają swoje uwagi.
Efekty projektu zaprezentowane są na wystawie “What’s next for schools?” w Young Design Centre, w Londynie.
(Więcej o projekcie na stronie: Edukacja i dialog)

Podobną formułę miał projekt Senses of place, zrealizowany przez The Lighthouse. Była to seria warsztatów zakończona projektem przygotowanym przez architekta, “na zlecenie” uczniów. Opis przebiegu i efektów warsztatów jest zawarty w publikacji (PDF, 14,8 Mb). Projekt ma również stronę internetową.

Innym przykładem jest projekt Designer into schools, realizowany w czerwcu 2002, 2003 i 2004, podczas Tygodnia Dizajnu i Technologii. Profesjonalni artyści współpracowali z uczniami ze szkół o profilu artystycznym. Na stronie zamieszczono opis przebiegu projektu i materiały dla nauczycieli.