Autoportret Nr 4 [55] 2016
ORGANICZNOŚĆ
Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
W kolejnych numerach:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
To jest archiwalna strona czasopisma "Autoportret", na której zgromadzono zasoby z lat 2009-2017. Serdecznie zapraszamy do korzystania z aktualnej wersji strony i bezpośredniej lektury udostępnianych przez nas treści.
Nasze czasopismo proponuje refleksję nad kondycją przestrzeni, w jakiej funkcjonujemy. Jesteśmy przekonani o tym, że otoczenie wywiera wpływ na człowieka, a człowiek wpływa na swoje otoczenie. Przyglądanie się tej relacji pozwala nie tylko na zdobycie wiedzy o nas samych, stąd nazwa „Autoportret”, ale może się stać impulsem do zmiany na lepsze przestrzeni, w której żyjemy.
Z przyjemnością informujemy, że w jutrzejszej audycji “Kawowo radiowo” nadawanej przez krakowskie Akademickie Radio Społeczne radiofonia gośćmi Anny Morawiec będą Michał Choptiany, sekretarz redakcji “Autoportretu” oraz Anna Miodyńska, koordynatorka programu “Autoportret. Debaty”. Rozmowa ma dotyczyć najnowszego numeru “Autoportretu” oraz konsultacji społecznych.
Zapraszamy do nastawienia radioodbiorników na 100,5 FM (w Krakowie) lub nasłuchiwania przez internet.
Drodzy Czytelnicy!
Z prawdziwą przyjemnością pragniemy Was poinformować, iż w listopadzie została powołana Rada Programowa “Autoportretu”. Jej członkowie mają czuwać nad przyszłością i jakością czasopisma oraz służyć swoją wiedzą i doświadczeniem przy tworzeniu kolejnych numerów oraz innych inicjatywach podejmowanych przez “Autoportret”.
Skład Rady jest następujący:
Adam Budak (Universalmuseum Joanneum − Kunsthaus Graz)
Andrzej Bulanda (Bulanda-Mucha Architekci)
Wojciech Burszta (SWPS Warszawa)
David Crowley (Royal College of Art, London)
Ewa Kuryłowicz (Politechnika Warszawska | APA Kuryłowicz & Associates, Warszawa)
Agostino de Rosa (Università Iuav di Venezia)
Ewa Rewers (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Poznań)
Łukasz Stanek (Eidgenössische Technische Hochschule Zürich)
Magdalena Staniszkis (Politechnika Warszawska | Pracownia Staniszkis – Architekt, Warszawa)
Dariusz Śmiechowski (ASP Warszawa)
Štefan Šlachta (Vysoká škola výtvarných umení Bratislava)
Zgodnie z zapowiedzią przedstawiamy okładkę najnowszego numeru “Autoportretu” zaprojektowaną przez naszą graficzkę, Anię Zabdyrską – z niecierpliwością oczekujemy na Wasze komentarze!
Numer 4[32]/2010 ukazuje się dzięki wsparciu finansowemu International Visegrad Fund udzielonemu w ramach programu „Small Grants”.
Anna Komorowska kreśli wizerunek domu widziany oczami dziecka. Idąc tropem dziecięcego, całościowego oglądu świata zauważa, że nadzwyczajna kreatywność małych architektów konstruujących domki na drzewach czy szałasy z gałęzi podszyta jest chęcią wydzielenia kawałka przestrzeni, w którym będą mogli czuć się bezpiecznie. Autorka podkreśla także znaczenie dziecięcych „zabaw w dom”, które zaklasyfikowane do kategorii zabaw konstrukcyjnych wymagają nie lada wysiłku, ale są też fantastycznym sposobem na rozwój maluchów.
Marta Raczek podążając śladami bohaterów trzech polskich seriali obyczajowych (Klan, M jak miłość, Na Wspólnej) stwarza definicję domu opierającą się na trzech poziomach – powierzchownym (estetycznym), rodzinnym (dotyczącym relacji wewnątrz domostwa) i tożsamościowym . Analizując poczynania tych postaci (zwłaszcza motyw ich odchodzenia i powracania do domu) zauważa jak ważnym „budulcem” tożsamości bohaterów telenoweli jest dom. Podkreśla także dominującą rolę matki w opisywanych produkcjach. Dom według autorki niewątpliwie jest metaforą rodziny, która go zamieszkuje.
Roman Rutkowski wypowiada się na temat manipulacji wizualnych we współczesnym prezentowaniu architektury. Podkreśla, że obfitujące w dokumentacje fotograficzne magazyny wnętrzarskie czy architektoniczne nie są obiektywne w budowaniu wizerunku polskiej architektury. Autor jednoznacznie opowiada się za prezentowaniem autentycznych zdjęć wnętrz, twierdząc, że dobra architektura przepełniona „życiem”, okraszona codziennym rozgardiaszem i uzupełniona dodatkami wybranymi przez mieszkańców, nic nie straci, a może jedynie zyskać – stwarzać poczucie spełnienia swego pierwotnego zadania – ma być przecież przestrzenią i tłem dla życia.
W ostatnich dwóch dekadach PRL-owskie domy-kostki zostały zamienione na jednakowe domy z katalogów nawiązujące do dworków szlacheckich. W budownictwie jednorodzinnym na skalę masową standardy zaczęli dyktować developerzy zastępując w tym miejscu architektów. Masowe gusta właścicieli domów zaczęły być kształtowane przez zuniformizowane katalogi gotowych projektów. Wśród nich da się jednak odnaleźć liczne przykłady projektów o indywidualnym charakterze nawiązujących do form modernistycznych czy współgrających dobrze z kontekstem w jakim powstają. Autor opisuje konkretne przykłady wyróżniającej się architektury jednorodzinnej wyrażając jednocześnie nadzieję na zmianę w myśleniu o tej architekturze.
W oparciu o szczegółową analizę dwóch krakowskich domów jednorodzinnych zaprojektowanych przez J. Tadeusza Gawłowskiego i Marię Jasicką autor podejmuje dyskusję z dziedzictwem PRL-owskiej “kostki” będącej niewątpliwie formą “u-miarkowanego” modernizmu. Próbuje pokazać, jakie miejsce może owo dziedzictwo zajmować dzisiaj oraz proponuje zmianę naszego stosunku do stylu retro w obliczu urządzania własnego domu.
Paweł Jaworski opisuje problem przedmieść, obszarów międzymiejskich, opierając się na przykładzie zespołu architektonicznego Katowic i Tychów. Skupia się na kwestii projektowania przedmieść oraz sposobie, w jaki się rozwijają. Pomimo mocno rozwiniętego planowania już w czasach socjalizmu procesy budownictwa mieszkaniowego nabrały charakteru żywiołowego. Tendencja ta przybrała na sile po zmianie systemu, powodując powstawanie dużych obszarów jednolitej zabudowy jednorodzinnej rozwijającej się bez żadnej koncepcji urbanistycznej. Autor analizując polskie warunki zwraca uwagę na nieodwracalność procesów suburbanizacji i proponuje refleksję nad kontrolą jej kształtu, a nie tyle dyskusję nad samym zatrzymaniem zjawiska.
Magdalena Staniszkis analizuje współczesne polskie przedmieścia przedstawiając problemy związane z „rozlewaniem się” miast zarówno z punktu widzenia jednostkowego, jak i globalnego. Wymarzony dom za miastem stał się szansą na poprawę jakości mieszkania dla wielu Polaków, okazał się też jednak pułapką ze względu na uciążliwe dojazdy i brak potrzebnej infrastruktury, który sprawia, że przedmieścia określane są jako nie-miasto, miejsca do mieszkania, a nie miejsca do życia. Z globalnego punktu widzenia przedmieścia są zaprzeczeniem racjonalnego gospodarowania i zrównoważonego rozwoju, które zakładają stopniowe wypieranie transportu samochodowego przez transport publiczny, pieszy i rowerowy. W Polsce takie myślenie nie jest zbyt popularne, natomiast w Europie Zachodniej, gdzie zjawisko suburbanizacji pojawiło się dużo wcześniej, zwraca się uwagę na globalne problemy związane z rozwojem przedmieść, które są zaprzeczeniem współczesnego myślenia o dobrym mieście.
