Jeżeli chcemy prześledzić losy wpływu polityki na architekturę, Sosnowiec jest miastem, do którego powinniśmy się udać. Niegdyś położone w zaborze rosyjskim, w czasie I wojny światowej zajęte przez Niemców, przebudowywane na wielką skalę w dwudziestoleciu międzywojennym, a po 1945 roku dostosowane do zmieniających się założeń państwa socjalistycznego. Jakie ślady tych politycznych zawirowań można odnaleźć dziś w Sosnowcu?
Przez sześć wieków nikt obcy nie mógł wjechać do Pekinu. W XIV wieku miasto dosłownie zamknięto przed przybyszami, a ci, którzy mimo wszystko do niego dotarli, nigdy nie mogli go opuścić. Nic dziwnego, że w Europie zrodził się mit Pekinu, a o wspaniałościach kryjących się za murami miasta opowiadano niestworzone historie. Aż w końcu w XIX wieku europejscy kolonizatorzy zdobyli stolicę Chin. Co zobaczyli?
Po zjednoczeniu Niemiec Berlin sprowadził wybitnych architektów, aby zbudowali na nowo stolicę republiki. Parlament i Urząd Kanclerski zaprojektowano w oparciu o nową filozofię władzy nieodgradzającej się od obywateli. Ale czy na pewno udało się zrealizować cele demokratycznej republiki? Jak tak naprawdę brzmi „komunikat władzy”?
Luwr istnieje już od ponad 200 lat. Przetrwał monarchię, rewolucje, Napoleona, wojny i niezliczoną ilość zmian. Wielokrotnie przebudowywany, poszerzany, uzupełniany, służy zarówno republikańskiej idei prezentowania najwspanialszych dzieł sztuki szerokim masom społeczeństwa, jak i monarchicznej potrzebie wyrażania splendoru władzy. Okazał się trwalszy niż zmieniające się ustroje i ambicje rozmaitych władców.
Wśród różnych sposobów interpretacji dzieła architektonicznego znajdziemy stosunkowo nowe spojrzenie, zwane psychosocjologią przestrzeni. Nauka ta interesuje się przede wszystkim oddziaływaniem przestrzeni na człowieka oraz mechanizmami, które pozwalają człowiekowi ją oswoić. Postulaty i wnioski tej metody interpretacyjnej śledzimy na przykładzie problemu przeludnienia (np. w więzieniach).
Jeżeli mówimy o sztuce – w tym architekturze – jako wyrazie ideologii władzy, nie możemy zapomnieć o przypadkach, kiedy owa władza wchodziła w mariaż z Kościołem. Przykładem może być szesnasto- i siedemnastowieczny sojusz bawarskich monarchów z zakonem jezuitów.
Autoportret Nr 4 [55] 2016
ORGANICZNOŚĆ
Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
W kolejnych numerach:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
