Turyści odwiedzający Weimar ze zdumieniem napotykają podczas wędrówki po mieście na plac o rozmiarach boiska do piłki nożnej otoczony rowem i parkanem, ale przede wszystkim – niedostępny dla ludzi. Z przewodnika mogą się dowiedzieć, że niegdyś znajdował się tam Platz Adolf Hitlers oraz gigantyczna Halle der Volksgemeinschaft mieszcząca dziś nowoczesne centrum handlowe. Może więc „przestrzenna pustka” jest dobrym pomysłem na mediację między przeszłością a teraźniejszością?
Współczesna architektura, twierdzi autor, zagubiła się w swoich rewolucyjnych zapędach, zmierza nie wiadomo dokąd, oderwana od intelektualnych korzeni. Potrzeba jej wyciszenia i „humanistycznego namysłu”. Okazją do tego ostatniego może być refleksja nad pustką jako przestrzenią, paradoksalnie, w szczególny sposób bogatą w znaczenia. Szukać trzeba ich jednak w naszych głowach.
Wychodząc od wydawałoby się oczywistej obserwacji, że oto przyszło nam żyć w wypełnionym po brzegi obrazami i treściami świecie „nadmiaru”, autor przekonuje, że za tą pozorną wielością kryje się pustka. W czym się ona jednak przejawia, skoro toniemy w morzu obrazów, dźwięków i informacji?
Przez kilkaset lat w zachodniej architekturze władzę sprawował horror vacui. Pustka rodziła negatywne skojarzenia i starano się ją na najróżniejsze sposoby zapełniać. Jednak od końca XIX w. zaczęły się pojawiać zrazu nieśmiałe, ale stopniowo coraz odważniejsze głosy sprzeciwu. Dziś amor vacui oddycha już pełną piersią i wydaje się znacznie ambitniejszym projektem niż proste zanegowanie zapełnionej przestrzeni.
Londyńskie City. Powierzchnia: 2,6 km2. Status prawny: specjalny obszar podległy królowej. Funkcja: europejskie centrum finansowe. Nadrzędna zasada działania: racjonalność ekonomiczna. Statystyki: 7 stacji kolejowych, 13 stacji metra, 54 linie autobusowe, 250 pubów, 300 restauracji, 7 tys. mieszkańców, 400 tys. pracowników.
„Wejdź centralną bramą. Idziesz przed siebie w mroku i widzisz na końcu, w prawie nieskończonej odległości, świetlistą sylwetkę pałacu. Przez całą drogę, ten niedostrzegalnie się zbliża. Wiesz, że się przybliżasz, ale ta pewność jest sprawą rozumu, podczas gdy zmysły w pojedynczych chwilach drogi pozostają w dalszym ciągu przekonane o bezruchu. Gdy w końcu dojdziesz do budynku, nie będziesz mógł określić, ile czasu ci to zajęło” – Emiliano Ranocchi zabierze Państwa w podróż do innego wymiaru rzeczywistości.
Autoportret Nr 4 [55] 2016
ORGANICZNOŚĆ
Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
W kolejnych numerach:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
