Gdybyśmy szukali serca Europy – należałoby wskazać Pragę. To unikalne miasto od stuleci wzbudza zachwyt architektów, dzięki temu, że Praga raczej „wyrosła” z terenu, na jakim leży, niż została na nim zbudowana, możliwe jest „czytanie” jej historii wprost z tkanki miejskiej. Przykładem takiej fascynującej analizy jest niniejszy artykuł.
Blokowiska to kłopotliwy spadek, jaki pozostawił nam wiek XX. Czy jedynym, co można o nich powiedzieć, jest to, że doprowadziły do wykorzenienia, przypadkowości i nienaturalności stosunków społecznych, kolektywizmu i niedostatku komfortu przestrzennego mieszkańców? Autor ukazuje, że bilans wcale nie jest taki jednoznaczny, oraz że uznanie słuszności zarzutów stawianych idei bloku nie wystarczy. Można, a nawet trzeba ratować sytuację i poprawiać to, co jeszcze da się ulepszyć.
Dzieje architektury sakralnej na ziemiach czeskich splatały się nierozerwalnie z historią polityczną i losami narodu. Wygląd kościołów odzwierciedlał zarówno możliwości, jakie stwarzała władza, jak i postawy same-go społeczeństwa. Najsmutniejszym okresem było chyba półwiecze komunizmu, kiedy rozwój tej architektury uległ całkowitemu zahamowaniu. Dziś Czechy czekają na „nowy kościół”, a spojrzenie wstecz pozwala zrozumieć przyczyny obecnej sytuacji.
Jak twierdzi autor, współczesnego człowieka cechuje schizofrenia: chciałby korzystać z miejskich wygód i jednocześnie być blisko przyrody. W architekturze panuje podobna dwoistość. Budownictwo wiejskie wzoruje się na miejskim, ale następuje też proces odwrotny. Autor pokazuje wzajemne zależności tych procesów w Czechach XX w. – przerywanie i nawiązywanie więzi między architekturą miasta i wsi.
Autoportret Nr 4 [55] 2016
ORGANICZNOŚĆ
Wbrew pozorom zagadnienie przestrzeni organicznych nie dotyczy tylko zadziwiających zdolności budowlanych zwierząt czy zachwycającej struktury kryształu, lecz przede wszystkim samego procesu powstawania form, ich pojawiania się i zanikania, czy raczej przeistaczania w inne. W świetle coraz to nowszych osiągnięć biologii, genetyki i robotyki pytanie o to, co jest żywe (do tego bowiem sprowadza się pytanie istota organizmu), jest dziś bardziej aktualne niż kiedykolwiek. Pytanie o formy organiczne jest bowiem pytaniem o nas samych: o nasze postrzeganie świata, nasze własne przemijanie i język symboli, jakim próbujemy to przemijanie oswajać.
W numerze:
W kolejnych numerach:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
