Jest to pierwsze polskie wydanie legendarnej już książki Gordona Cullena sprzed pół wieku. Autor porównuje w niej miasto do spektaklu dramatycznego i opowiada o sztuce organizowania i nadawania wizualnej spójności plątaninie budynków, ulic i otwartych przestrzeni tworzących środowisko miejskie. Książka napisana jest w konwencji atlasu-leksykonu różnych zjawisk przestrzennych. Każdemu z ponad 500 zdjęć odpowiada osobne hasło i opis.

Swoją koncepcję Gordon Cullen zaproponował po raz pierwszy w piśmie „The Architectural Review”, rozwijając ją potem w książce Townscape (1961), która natychmiast stała się głównym źródłem inspiracji dla architektów, planistów i innych osób zajmujących się miastem i jego wyglądem. Wydana w formie skróconej The Concise Townscape (której dotyczy polskie wydanie) stała się popularnym przewodnikiem po krajobrazie miasta, ponieważ poruszane w niej problemy wychodzą daleko poza sferę czysto zawodową. Niektórzy uznają, że miała ona istotny wkład w sztukę i historię architektury, ponieważ jako pierwsza badała efekty wizualne powstałe na skutek grupowania budynków oraz – definiowalne, choć często spontanicznie pojawiające się – zasady estetyki, z których te efekty powstają. Zdaniem innych, książka Cullena jak żadna inna pokazuje, w jaki sposób miasto „działa” pod względem architektonicznym. Dla wszystkich posiadających jakąkolwiek wrażliwość wizualną praca Cullena jest źródłem niekończących się fascynacji.

Jak pisze autorka polskiego przekładu, architektka i urbanistka, Ewa Kipta, Townscape to nie jest “książka nostalgiczna, negująca rozwój miast czy nowoczesność – wręcz przeciwnie, zwraca uwagę na możliwości wynikające z nowych technologii i na możliwość godzenia ich z dotychczasową tkanką miasta. Zachwycający w tej książce jest sposób rozumienia przestrzeni miejskiej jako miejsca przeznaczonego do życia wielu ludzi blisko siebie, jako wyrazu kultury współżycia, a nie tylko przypadkowego zbioru miejsc do pracy, mieszkania i usług, nagromadzenia budynków i pustych przestrzeni do przemieszczania się między nimi. […] Uczy traktować miasto jako przestrzeń spójną w przestrzeni i ciągłą w czasie – jak organizm, który żyje i rozwija się w tempie liczonym pokoleniami jego mieszkańców.”

Z kolei we wprowadzeniu do wydania polskiego, prof. Tadeusz J. Chmielewski zauważa, że “nie ma charakteru podręcznika, lecz formę pasjonującej opowieści Mistrza wprowadzającego uczniów w tajniki poznania Miasta. Autor czyni to poprzez wiele świetnie dobranych przykładów, głównie z Anglii, słynącej ze sztuki harmonijnego kształtowania krajobrazu od co najmniej osiemnastego wieku, a sztuki planowania przestrzennego i urbanistyki – szczególnie od końca dziewiętnastego wieku. Tekst niewielkimi porcjami wpleciony jest w system znakomitych rysunków i fotografii. Autor przekonuje, że o krajobrazie miasta i o samopoczuciu jego mieszkańców decyduje sztuka kształtowania środowiska. Jednocześnie podkreśla, że jest to sztuka zanikająca, miażdżona przez dziesiątki sił i procesów silniejszych od harmonii i piękna. Nie sprzyja rozwojowi tej sztuki ani redukcjonistyczne kształcenie (architekt stawia ponad wszystko bryłę swego dzieła, drogowiec – wstęgę szosy, ogrodnik – gatunki i odmiany roślin), ani rynkowa gra o przestrzeń, w której deweloper szuka przede wszystkim zysku, a nie harmonii i piękna.”

***

Wydawca: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2011
Format B5, 16,5 x 23,5 cm
Ponad 150 haseł, ok. 500 ilustracji
Druk czarno-biały
Stron 204
Cena 45 zł

Na podstawie materiałów prasowych wydawcy