światło – autoportret

Goethe i zasady świata barw

Olaf Müller — Wed, 01 Oct 2008 09:31:32 +0000

Mało znany jest fakt, że autor Fausta jest również twórcą monumentalnego dzieła Farbenlehre („Nauka o barwach”). Goethe podważył w nim ugruntowaną w świecie nauk przyrodniczych teorię, podejmując polemikę z samym Izaakiem Newtonem, a konkretnie z wnioskami, jakie ten uczony wysnuł z analizy widma światła widzialnego. Przeprowadzone przez Goethego eksperymenty sugerowały, że widmo spektralne kolorów zawiera się nie tylko w świetle słonecznym (jak twierdził Newton), ale również w ciemności. Goethe doszedł do wniosku, że kolory powstają właśnie na skutek przenikania się światła i ciemności. Badania Goethego – zapomniane przez wielbicieli jego twórczości i odrzucane przez fizyków – są kontynuowane do dziś.

Olaf Müller, "Goethe i zasady świata barw", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Wieża ognia

Christoph Wagner — Wed, 01 Oct 2008 09:29:15 +0000

Wieża światła była pierwszym i najbardziej ambitnym dziełem Johannesa Ittena – wszechstronnego artysty i nauczyciela w weimarskiej szkole Bauhausu. Dwunastopoziomowa, spiralna wieża otoczona wachlarzami kolorowego szkła miała w symboliczny sposób wyrażać kosmiczny porządek świata. Stała się również programowym dziełem wczesnego Bauhausu, głosząc ideał piękna zgodny z przekonaniem Waltera Gropiusa, że budowla przyszłości będzie „wszystkim w jednej formie: architekturą, rzeźbą, malarstwem”.

Christoph Wagner, "Wieża ognia", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Koncepcje światła w Haus am Horn

Michael Siebenbrodt — Wed, 01 Oct 2008 09:27:19 +0000

Weimarski Haus Am Horn jest doskonałym wyrazem tych koncepcji Bauhausu, które dotyczą architektury integralnie związanej z innymi dziedzinami sztuki, tworzącej z nimi spójną, uzupełniającą się całość. Autor skupia się na szczególnej roli, jaką w projekcie odgrywało światło, zarówno naturalne, jak i sztuczne. Architekci w znakomity sposób wykorzystali energię słoneczną – każde pomieszczenie zostało usytuowane tak by było odpowiednio oświetlone lub zacienione, zgodnie z jego przeznaczeniem. Instalacja elektryczna była natomiast symbolem początku nowej ery, nowoczesności.

Michael Siebenbrodt, "Koncepcje światła w Haus am Horn", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

9 promieni światła na niebie

Tomasz Fudala — Wed, 01 Oct 2008 09:25:22 +0000

W 1970 roku Henryk Stażewski, malarz, pionier polskiej awangardy (jeszcze przedwojennej) stworzył z 9 wojskowych „szperaczy” wysoką na siedem tysięcy metrów iluminację. Pokaz odbył się przy okazji święta „25-lecia powrotu Polski nad Odrę”. Na ziemi przemawiał Władysław Gomułka, a na niebie można było oglądać pokaz sztuki konstruktywistycznej: wielobarwną kompozycję mającą w zamierzeniu autora wyrażać uniwersalizm geometrii. Artykuł opowiada szczegółowo o tym niezwykłym pokazie, jego autorze oraz niedawnym odtworzeniu Dziewięciu promieni w Warszawie.

Tomasz Fudala, "9 promieni światła na niebie", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Hieroglify w półmroku

Kathrin Franke — Wed, 01 Oct 2008 09:23:46 +0000

Artykuł napisany wspólnie z Tobiasem Klichem. Autorzy pokrótce przedstawiają historię oświetlenia miejskiej przestrzeni publicznej. Od XI wieku, gdy tonące w mroku ulice patrolowali strażnicy z pochodniami, do współczesności pełnej rozświetlonych dzielnic handlu i uciech. Wszystkie przemiany wynikają z odkrywania nowych funkcji oświetlenia. Współcześnie dochodzi wręcz do przejścia od „światła dla architektury” do „architektury światła”, bardziej zróżnicowanego sposobu operowania światłem. Przykładem tych przemian jest pozostający wciąż w budowie Port Europejski w Bremie, który jest przez autorów oceniany dość krytycznie.

Kathrin Franke, Tobias Klich, "Hieroglify w półmroku", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Zwornik naszego systemu życiowego

Dorota Jędruch — Wed, 01 Oct 2008 09:18:35 +0000

Le Corbusier uważał architekturę za grę brył w świetle, w związku z tym projekty swoich budowli komponował jak malarz lub fotograf, zwracając szczególną uwagę na grę światła i cienia. Początkowo światło miało w wypowiedziach architekta charakter przede wszystkim funkcjonalny. W późniejszych pracach nabrało jednak sensu filozoficznego czy wręcz teologicznego. Autorka prezentuje ewolucję myślenia Le Corbusiera.

Dorota Jędruch, "Zwornik naszego systemu życiowego", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Świetliki Alvara Aalta

Piotr Winskowski — Wed, 01 Oct 2008 09:16:04 +0000

Świetlik wydaje nam się czymś banalnym, pełniącym głównie funkcję użytkową, tymczasem fiński architekt Alvar Aalto uczynił z tego drobnego elementu architektonicznego wizytówkę swoich projektów. Oświetlając biblioteki czy biurowce, starał się jednocześnie osiągnąć efekt funkcjonalny – polegający m.in. na stworzeniu takiego układu studni świetlika, aby wydobywające się z niego wieczorem sztuczne światło wywoływało złudzenie promieni słonecznych – jak i artystyczny, polegający na niesłychanej innowacyjności w znajdywaniu plastycznych kształtów świetlików

Piotr Winskowski, "Świetliki Alvara Aalta", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Oświeceni przez architekturę

Michał Wiśniewski — Wed, 01 Oct 2008 09:14:30 +0000

Światłu przypisywano rozmaite znaczenia. W oświeceniu, odwoływano się do niego jako do źródła poznania, symbolu równości i demokracji. Te idee przeniosły się, rzecz jasna, również na obszar architektury, w tym również polskiej. Autor prezentuje główne nurty polskiej architektury, w których ujawnił się paradygmat światła. Na początku XX w. pojawiła się w naszym kraju idea nasyconego światłem i zielenią miasta-ogrodu, w międzywojniu zaczęto korzystać ze szkła, iglic, przede wszystkim zaczął się jednak upowszechniać ideał egalitarnej przestrzeni miejskiej zacierającej granice klasowe (np. kolonie mieszkaniowe na warszawskim Żoliborzu). Skutki tej modernistycznej rewolucji widać nawet w siermiężnej architekturze PRL-u.

Michał Wiśniewski, "Oświeceni przez architekturę", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Węzeł krajobrazu

Barbara Stec — Wed, 01 Oct 2008 09:11:03 +0000

Pod Lonigo w regionie Veneto stoi szesnastowieczna willa. W zależności od pory dnia (a więc kąta padania i nasilenia promieni słonecznych) budynek odkrywa przed nami kolejne tajemnice. Nie chodzi tu bynajmniej wyłącznie o fasadę – również wnętrze willi zaprojektowano tak, aby w odpowiedni sposób wykorzystywać i przetwarzać wpadające z zewnątrz światło. Budowla staje się dzięki temu ucieleśnieniem harmonii, wnętrzem, w którym rytm przepływającego dnia – od świtu do zmierzchu – skłania do kontemplacji i celebrowania najprostszych czynności.

Barbara Stec, "Węzeł krajobrazu", Przestrzenie światła. Światło w przestrzeni

Nadać ton

Andrzej Laskowski — Wed, 01 Oct 2008 09:09:39 +0000

Witraż już od średniowiecza był stosowany w sztuce sakralnej, pełniąc funkcje dydaktyczne oraz ozdobne. Wraz z rozwojem techniki witrażu okazało się jednak, że może być również pełnowartościowym, podatnym na eksperymenty medium. Andrzej Laskowski przybliża nam koncepcje XIX i XX wiecznych twórców witraży, pokazując różnorodne zastosowanie tej techniki w architekturze. Powstające na zamówienie publiczne lub prywatne witraże zdobiły – poza świątyniami – kaplice cmentarne, pasaże handlowe, dworce kolejowe, hotele, biblioteki, restauracje, klatki schodowe.