Śląska architektura współczesna

O tym, czy istnieje śląska szkoła architektury współczesnej, o tożsamości Śląska, jego modernizmie i neomodernizmie − z Przemo Łukasikiem (medusa group) i Anną Syską (Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego) rozmawiać będzie redaktorka naczelna “A”, Dorota Leśniak-Rychlak.

Przemo Łukasik − architekt, absolwent Politechniki Śląskiej w Gliwicach, stypendysta Rządu Francuskiego, praktyki odbywał we francuskich i niemieckich pracowniach architektonicznych (P.P. Pabel Architekten w Berlinie, Jean Nouvel Architecture w Paryżu). W 2008 roku był visiting professor w Ecole Speciale d’Architecture w Paryżu. W 1997 roku wraz z Łukaszem Zagałą założył autorską pracownię medusa group, która zrealizowała wiele nagradzanych budynków: biurowiec wasko w Gliwicach, dom w Żernicy, lofty w dawnym spichlerzu w Gliwicach. Autor, inwestor i użytkownik ikonicznego już bolko_loftu w Bytomiu.

Anna Syska − architektka, pracownik Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, zajmuje się historią architektury XX wieku w województwie śląskim. Wśród jej zainteresowań naukowych są także: architektura koncernu Bata, zabytki techniki oraz międzywojenne obiekty sportowe rozumiane jako przykład budownictwa podążającego za zmianami obyczajowymi.

Czas: 29 lutego, godz. 18:00
Miejsce: MOCAK, ul. Lipowa 4, Kraków

Spotkanie organizowane we współpracy z Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wsparcie finansowe numeru “Tożsamość po ’89”: International Visegrad Fund

Konferencja odbędzie się już za półtora tygodnia, w sobotę 8 października. Poniżej przedstawiamy program i zapraszamy do spędzenia październikowej soboty nad Przemszą.

BATA-lia w Chełmku
8 października 2011, godz. 10.00
Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Chełmku, plac Jana Kilińskiego 3

10.00 ‒ Zwiedzanie kolonii robotniczej, oprowadza Anna Syska

11.00 ‒ Otwarcie sesji – Andrzej Saternus, Burmistrza Chełmka; Waldemar Rudyk, MOKSiR; dr hab. Andrzej Szczerski , IHS UJ; Anna Syska, Napraw Sobie Miasto

11.15 ‒ dr hab. Andrzej Szczerski, Uniwersytet Jagielloński, Zbudować nowoczesność. „Bata” i architektura
11.35 ‒ Ladislava Horňakova, Galeria Sztuki w Zlínie, Ideální průmyslové město firmy „Baťa” – teorie a praxe
11.55 ‒ Miroslava Štybrova, Muzeum Obuwnicze w Zlínie, I za mlčícího mluví jeho boty
12.15 ‒ Anna Syska, Napraw Sobie Miasto, Sport u Baty

12.35 ‒ dyskusja

13.00 ‒ przerwa

13.30 ‒ Joanna Amrozi, Anita Kunikowska, Justyna Łuczyńska, Martyna Nowicka, Bożena Sobucka, Uniwersytet Jagielloński, Systemy reprezentacji fabryki w Chełmku – szata graficzna Echa Chełmka
13.45 ‒ Joanna Amrozi, Justyna Łuczyńska, Agata Jabłońska, Magdalena Harasiewicz, Wiktoria Kałwak, Wiktoria Kozioł, Bożena Sobucka, Marta Świetlik, Uniwersytet Jagielloński, Akta Polskiej Spółki Obuwia „Bata” z Archiwum Państwowego w Katowicach – raport z badań
14.00 ‒ Magdalena Harasiewicz, Anita Kunikowska, Uniwersytet Jagielloński, Akta Polskiej Spółki Obuwia „Bata” przechowywane w krakowskich archiwach – komunikat
14.10 ‒ Karolina Pisarek, Uniwersytet Jagielloński, Fabryka Obuwia „Bata” w Radomiu oraz niezrealizowane plany budowy nowego Kombinatu – komunikat

14.25 ‒ dyskusja

14.40 ‒ przerwa

15.45 ‒ dr hab. Irma Kozina, Uniwersytet Śląski, Osiedla robotnicze Górnego Śląska – urbanistyczne wizje przyszłości czy egzystencjalne minimum
16.05 ‒ Hubert Bilewicz, Uniwersytet Gdański, Meble metalowe jako idiom modernistycznych wnętrz. O warszawskiej wystawie „Mieszkanie Najmniejsze” (1930)
16.25 ‒ dr Ryszard Nakonieczny, Politechnika Śląska, Międzywojenne osiedla mieszkaniowe na Górnym Śląsku – wybrane przykłady
16.45 ‒ Agata Jabłońska, Uniwersytet Jagielloński, Budownictwo społeczne – wizja Baty a Akcja Budowlana Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – porównanie modeli

17.05 ‒ dyskusja i zamknięcie sesji

17.25 ‒ przerwa

17.45 ‒ Jan Trzupek, Małopolska Fundacja Muzeum Sztuki Współczesnej, Pokaz filmów ze studiów filmowych „Baty”

Hans Poelzig zapisał się w historii niemieckiej architektury jako jeden z czołowych przedstawicieli swojego czasu. Współcześni, a zwłaszcza jego uczniowie szanowali go jako pioniera na polu architektury oraz mistrza i wspaniałą osobowość artystyczną. Przywiązywał szczególną wagę do artystycznego charakteru architektury. „Forma symboliczna” znaczyła dla niego więcej niż jakiekolwiek względy funkcjonalne, społeczne, a nawet polityczne.

Wystawa prezentuje reprodukcje szkiców, rysunków, planów oraz modele pochodzące ze zbiorów prywatnych, z archiwów i kolekcji z Hamburga, a nade wszystko z muzeum architektury przy Politechnice Berlińskiej. Przykłady głównych dzieł malarskich, które architekt udostępnił tylko raz na wystawę w roku 1919, są reprodukowane w formie fotografii. Fragmenty niemych filmów Golem: jak przyszedł na świat i Zur Chronik von Grieshuus ukazują Poelziga jako scenarzystę filmowego – przybliżając jeden z wielu aspektów jego ogromnego talentu. Seria zdjęć, wykonanych specjalnie na te wystawę, dokumentuje współczesny stan projektowanych przez niego budynków.

Wystawa jest organizowana przez

Polecamy!

17.09. – 20.11.2011
Muzeum Górnictwa Węglowego, ul. 3-go Maja 19, Zabrze

Na podstawie materiałów nadesłanych przez organizatorów

Przewodniczką podczas spaceru będzie Dorota Jędruch, historyczka sztuki i architektury, współpracowniczka redakcji “Autoportretu”.

Na spacer obowiązują zapisy pod adresem warsztaty[at]mck.krakow.pl lub telefonicznie: 12 42 42 812. Ważne będą tylko te zgłoszenia, które otrzymają potwierdzenie organizatorów.

Na te pytania będą próbowali odpowiedzieć już od 1 października organizatorzy festiwalu projektowania miasta „Warszawa w budowie”, który jest inicjatywą Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. WWB jest unikalnym festiwalem koncentrującym się na specyficznym mieście, społeczno-urbanistycznemu laboratorium, w którym za sprawą oddolnych inicjatyw i uparcie wdrażanych aktywistycznych postulatów, na naszych oczach zachodzą głębokie zmiany, składające się na obraz miasta przyszłości. Tegoroczna edycja festiwalu trwać będzie przez cały październik 2010 roku i skupi się przede wszystkim na zaangażowaniu indywidualnych mieszkańców, grup, kolektywów, organizacji oraz instytucji w proces projektowania i reorganizowania przestrzeni miejskiej Warszawy.

W ramach WWB odbędzie się ponad 70 wydarzeń – od inauguracyjnej akcji „Moon Ride” przed Pałacem Kultury, przez wystawy, warsztaty, wykłady, projekcje filmowe, wycieczki, po kolejną edycję Departamenty Propozycji – Departamentu Propozycji – otwartych sesji dla mieszkańców Warszawy, gdzie każdy chętny może przedstawić swój własny pomysł na miasto.

W pięciu różnych punktach miasta pokazane zostaną wystawy poświęcone architekturze. Na stacji PKP Warszawa-Powiśle zaprezentowana zostanie twórczość Arseniusza Romanowicza – projektanta nowoczesnych warszawskich dworców kolejowych. W przedwojennej willi przy ul. Frascati 4, opiewanej przez Leopolda Tyrmanda w słynnym „Dzienniku 1954”, przypomniany zostanie architekt Karol Schayer, jej projektant, który po 1945 roku wyemigrował do Bejrutu i tam stworzył 140 ultranowoczesnych budynków, nadających modernistyczne oblicze tej śródziemnomorskiej metropolii. Z kolei wystawa „PRL™”, umieszczona w Muzeum Techniki, opowie o eksporcie polskiej architektury i urbanistyki do krajów Afryki i Bliskiego Wschodu w latach 60. i 70. Szczególnym projektem jest wystawa „Przestrzeń między nami” poświęcona Stanisławowi Zamecznikowi – warszawskiemu architektowi, twórcy prekursorskich projektów aranżacji wystaw, które nadały kształt całej epoce polskiego wystawiennictwa. Wspólnym mianownikiem festiwalowych wystaw jest nowoczesna wizja architektury, będąca wynikiem całościowej koncepcji miasta. Ale czy całościowe planowanie jest wciąż możliwe i przydatne w naszych czasach? Także na to pytanie próbuje odpowiedzieć „Warszawa w budowie”. O współczesnym rozumieniu architektury opowie w swoim wykładzie japońska architektka Kazuyo Sejima, zdobywczyni tegorocznego architektonicznego Nobla, czyli Nagrody Pritzkera.

Te, jak i wiele innych wydarzeń odbywających się w ramach WWB polecamy uwadze naszych Czytelników. Szczegółowy program w postaci pliku pdf można ściągnąć stąd, zachęcamy też do odwiedzenia strony projektu.

Taki los spotkał architekturę modernistyczną lat 20. i 30., której walory historyczne coraz częściej są dostrzegane i otaczane konserwatorską i społeczną troską; w muzeach techniki znajdują się już nie tylko maszyny parowe i dwupłatowce, ale także urządzenia, które kilka dekad temu były emblematami postępu. Czy taki los będzie podzielony przez wszystko to, czego doświadczamy obecnie − architekturę, technikę, naszą refleksję na temat współczesności? O tym, co można zrobić ze starzejącą się nowoczesnością zastanowią się autorzy artykułów z bieżącego numeru „Autoportretu” oraz redaktorka naczelna pisma.

Marcin Jarząbek, absolwent MISH UJ oraz historii w Central European University w Budapeszcie, doktorant Wydziału Historycznego UJ. Zajmuje go nowoczesna historia Europy Środkowo-Wschodniej (XIX i XX w.), w szczególności zaś studiami nad historią społeczną, pograniczami, nacjonalizmem, procesami modernizacyjnymi i urbanizacyjnymi oraz pamięcią zbiorową. Autor tekstu „Dziedzictwo (sic!) nowoczesności”.

Dorota Leśniak-Rychlak, redaktorka naczelna „Autoportretu”, z wykształcenia historyczka sztuki i architektka, z wyboru redaktorka. Kuratorka wystawy dzieł C. R. Mackintosha w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie oraz współkuratorka wystawy „3_2_1. Nowa architektura w Japonii i Polsce” w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „manggha” w Krakowie. W latach 2001-2003 sekretarz redakcji miesięcznika „Architektura & Biznes”.

Piotr Winskowski, architekt, adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej i na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie. Wykłada też na kierunku Kulturoznawstwo Międzynarodowe i w Podyplomowym Studium Kuratorskim UJ. Autor prac z zakresu teorii architektury, architektury nowoczesnej i ponowoczesnej, relacji między architekturą i innymi sztukami, m.in.: Modernizm przebudowany (2000), Uwarunkowania kulturowe architektury wobec przemian cywilizacyjnych końca XX wieku (współautor i redaktor, 2001), Miasto − między przestrzenią a koncepcją przestrzeni (współautor i współredaktor, 2010). Autor artykułu „Motywy maszyny”.

***

Czas: 17 czerwca 2010 r., godz. 18:00
Miejsce: ms2 w Łodzi, ul. Ogrodowa 19.

Spotkanie w ramach cyklu Metapolis

Miasto to obiekt materialny, zbiór budynków i przestrzeni pomiędzy nimi, wyodrębniony granicami administracyjnymi. To również, a może przede wszystkim, byt społeczny, przestrzeń doświadczana, przeżywana, myślana i interpretowana. Cykl Metapolis poświęcony jest zagadnieniom, które składają się na to złożone pojęcie, jakim jest miasto – architekturze i urbanistyce, praktykom artystycznym w przestrzeni miejskiej i reprezentacji miasta w sztuce oraz teorii idei politycznych.

Kurator cyklu: Łukasz Biskupski
Cykl zorganizowany we współpracy z Narodowym Centrum Kultury

Po szczegóły, a także nagranie video z pierwszego spaceru odsyłamy na stronę projektu.

Jako redakcja “Autoportretu” chcielibyśmy przy okazji zaznaczyć, iż Tomasz Kiełkowski jest autorem zdjęć ilustrujących artykuł Marcina Jarząbka Dziedzictwo (sic!) modernizmu, który możecie przeczytać w najnowszym numerze “Autoportretu”.

Drugi Spacer po Modernie
Czas: 29 maja 2010
Godziny startu grup: 10.00, 11.00, 12.00
Miejsce zbiórki: Fontanna na placu Andrzeja, Katowice

Wstęp bezpłatny

Kontakt z organizatorami:
Anna Syska (Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego) – 607 042 806
Tomasz Kiełkowski (Stowarzyszenie Szatnia) – 601 744 819

W spotkaniu prowadzonym przez Beatę Seweryn udział wezmą Jarosław Suchan, Andrzej Szczerski, Grzegorz Sztwiertnia.

Czas: wtorek, 18.05.2010, godz. 18:30
Miejsce: Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a, Kraków
Spotkanie z cyklu: Przestrzeń kultury

W okresie międzywojnia podjęto próbę budowy modernistycznej Europy Środkowo-Wschodniej złożonej z niepodległych państw, starając się znaleźć dla nich miejsce w cywilizacyjnym centrum. Mimo iż dwudziestolecie międzywojenne pozostało projektem niedokończonym, stworzyło podstawy nowej tożsamości regionu, kwestionując tezę o jego marginalnym znaczeniu dla „epoki nowoczesnej”. Polityczna mapa Europy ukształtowana po 1918 roku nie miała historycznych precedensów. Miedzy morzami Bałtyckim i Adriatyckim po raz pierwszy w dziejach kontynentu powstały Czechosłowacja, Jugosławia, Łotwa, Estonia, a nowe granice określiły terytoria Polski, Litwy i Węgier. W każdym z tych krajów podjęto realizację odrębnych programów modernizacyjnych związanych z tworzeniem fundamentów ich niepodległości i przemianami w dziedzinie kultury.

Dzisiaj z drukarni wyszedł najnowszy, 30 już, numer naszego kwartalnika poświęcony nowoczesnościom. Zapewniamy, iż liczba mnoga w tytule tego numeru nie jest błędem, również brak przestrzeni został całkowicie zamierzony. Trzydziesty numer naszego kwartalnika zaplanowaliśmy, zaprojektowaliśmy jako wielogłosowy numer o narracjach modernizmu, o teoriach nowoczesności i jej krytykach, wreszcie, a może przede wszystkim, jako dyskusję o naszej współczesnej nowoczesności, jak również o tym, co się dzieje, kiedy modernizm staje się dziedzictwem.

Poniżej przedstawiamy spis treści i zapraszamy do lektury!

Paweł Jaworski Czy modernizm jest nowoczesny?

Ewa Zamorska-Przyłuska Nowoczesny, nowoczesna, nowoczesne

Jola Pisarek, Piotr Bujas Nawiedzane dziedzictwo

Monika Szmyt Lekcje nowoczesności w Chinach

Michael Siebenbrodt Bauhaus – styl czy szkoła?

Levente Polyak Wyzwalająca rama

Michał Wiśniewski Nowoczesność, która uwstecznia

Artur Wabik Cyborg

Piotr Winskowski Motywy maszyny

Emiliano Ranocchi Człowiek zwielokrotniony a mutanci

Rossano Baronciani Tak daleko, tak blisko

Agostino de Rosa Kamień filozoficzny Tadao Ando

Marcin Jarząbek Dziedzictwo (sic!) modernizmu

Roman Rutkowski Moja współczesna nowoczesność

Do 30 maja jest jeszcze możliwość obejrzenia wystawy “Modernizacje 1918-1939. Czas przyszły dokonany” w łódzkim ms2. Kuratorem wystawy jest Andrzej Szczerski z Instytutu Historii Sztuki UJ. Ekspozycji gromadzącej przykłady modernizacji w dziedzinach sztuk wizualnych, architektury i wzornictwa, mające pokazać próbę budowania “Nowej Europy” w okresie międzywojnia towarzyszy cykl wykładów zorganizowanych we współpracy z Uniwerstytetem Łódzkim. Organizatorzy wystawy pomyśleli również o najmłodszych gościach – dla dzieci od lat 4 zorganizowane zostały warsztaty zatytułowane “Miastorób”, w ramach których dzieci będą mogły się wcielić w rolę projektantów utopijnego miasta.