Nasze ciało nie jest najpierw w przestrzeni, ale z przestrzenią.
Maurice Merleau-Ponty

Obok miejsc pamięci, którą nazwijmy „powszechną”, które pamiętają wszyscy mniej więcej z tego samego powodu (jak pomniki, czy miejsca upamiętnione historycznymi wydarzeniami), tkanka przestrzeni składa się przede wszystkim z miejsc pamięci „oligoptycznej”, czyli takiej, która „widzi zbyt mało, ale widzi dobrze”. To miejsca pamięci prywatnej związane z wydarzeniami z jakiegoś powodu istotnymi jedynie dla jednostki; takie miejsca to składniki przestrzeni najczęściej drobne.
To, że jestem „z” przestrzenią krystalizuje inny rodzaj związku między mną a światem. Nie mogę już wygodnie po prostu umieścić siebie pośród przedmiotów, pozostając wobec nich neutralny; „z” przenosi mnie w inną sferę relacji, którą można określić jako „towarzyszenie”. Gdy „jestem Z przestrzenią” wraz z jej elementami znajduję się we wspólnym ruchu, a zatem nie mogę uznać się jedynie za obserwatora rzeczywistości, lecz za jej współ-twórcę.

Odwołując się do fragmentu tekstu Tadeusza Sławka, który ukaże się w nowym numerze „Autoportretu”, chcemy zapytać o Waszą osobistą przestrzeń (autoprzestrzeń). Nasz kolejny numer, zatytułowany Przestrzeń jako taka, będzie dotyczył przestrzeni ujmowanej teoretycznie i doświadczanej, konstruowanej społecznie i indywidualnej. Z tej okazji chcielibyśmy zachęcić Was do współtworzenia tego numeru – nadeślijcie do nas zdjęcia ukazujące własną, ważną dla Was przestrzeń, przestrzeń z-którą-jesteście.
Dziesięć z przysłanych przez Was zdjęć wybranych przez naszą redakcję, zostanie opublikowanych na łamach naszego kwartalnika.
Fotografie – najlepiej czarno-białe (w takiej formie zostaną opublikowane), wraz z jednozdaniowym komentarzem, prosimy nadsyłać na adres:
autoportret@mik.krakow.pl

Zapraszamy!

Paweł Jaworski – urbanista i filozof, członek Zarządu Fundacji Napraw Sobie Miasto. Interesuje się przede wszystkim powstawaniem obszarów wykluczenia oraz ich rewitalizacją, układami przestrzennymi koncernów przemysłowych, współczesną estetyką i antropologią filozoficzną.

Przemysław Jendroska – rodowity nikiszowianin, lokalny patriota, założyciel stowarzyszenia Pyrlik Stalowy poprzez które zaraża miłością do tego miejsca. Fotoreporter i fotoedytor w Gazecie Wyborczej, wykładowca w szkole fotograficznej Fotoedukacja.

Stanisław Ruksza – historyk sztuki, kurator wystaw, autor tekstów o współczesności. Dyrektor artystyczny Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu. W latach 2007-2009 wykładowca Uniwersytetu Śląskiego. Założyciel Klubu Krytyki Politycznej na Śląsku. Kurator kilkudziesięciu wystaw w kraju i zagranicą oraz redaktor książek. Obecnie kuratoruje międzynarodowy program “Projekt Metropolis”, mający nakreślić przy użyciu sztuk wizualnych aktualny obraz zmieniającego się Górnego Śląska.

Anna Syska – architektka, pracownik Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, członek zarządu Fundacji Napraw Sobie Miasto. Zajmuje się historią architektury XX w. w województwie śląskim. Pośród jej zainteresowań naukowych są także: architektura koncernu Bata, zabytki techniki oraz międzywojenne obiekty sportowe rozumiane jako przykład budownictwa podążającego za zmianami obyczajowymi.

Miejsce: Galeria Rondo Sztuki w Katowicach (Rondo im. Gen. Jerzego Ziętka 1)

Czas: 23 maja 2013, 17.30

PIERWSZA NAGRODA: Wojciech Chmielowiec, Karolina Czech, Bartłomiej Gowin, Tomasz Janus i Krzysztof Siuta

W przyszłym Centrum Muzyki siedzibę znajdą zespoły artystyczne Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, Capelli Cracoviensis i Sinfonietty Cracovia oraz nowy kampus Akademii Muzycznej w Krakowie. Po wielu analizach i debatach przyjęto, że warto rozważyć lokalizację Centrum Muzyki, wraz z wieloma usługami komplementarnymi i uzupełniającymi, w krakowskiej dzielnicy Grzegórzki, na terenie pozyskiwanym od wojska, o powierzchni ponad 12 ha, położonym nad Wisłą, u zbiegu ul. Ludwika Zieleniewskiego i Bulwaru Kurlandzkiego. Koncepcja Centrum Muzyki zakłada przeprowadzenie kompleksowej rehabilitacji i zmiany funkcjonalnej zdegradowanego obszaru Krakowa w sferze funkcjonalnej, urbanistycznej i architektonicznej.

DRUGA NAGRODA RÓWNORZĘDNA dla IMB ASYMETRIA sp. z o.o.: Witold Gilewicz, Olga Knapik, Ewa Więcek, Dorota Malaca, Agnieszka Puchała

Konkurs miał zweryfikować potencjał terenu w otoczeniu Bulwaru Kurlandzkiego jako możliwej lokalizacji „miasteczka muzycznego” z otwartymi przestrzeniami publicznymi, terenami zielonymi oraz funkcjami komercyjnymi oraz zainicjować szeroką dyskusję, nie tylko na temat kształtu kompleksu Centrum Muzyki, ale potencjalnych możliwości zagospodarowania ogromnego terenu w bezpośrednim centrum Krakowa.
Konkurs miał charakter ideowy, przygotowujący do późniejszych decyzji planistycznych, i był jednym z etapów przygotowań do ogłoszenia międzynarodowego konkurs urbanistyczno – architektonicznego, tak aby w oparciu o wybrane założenia i opracowaną dokumentację, umożliwić realizację całego zamierzenia w latach 2015-2020.

DRUGA NAGRODA RÓWNORZĘDNA dla AIR Jurkowscy – Architekci sp. z o.o.: Ryszard Jurkowski, Agata Adamaszek, Łukasz Niewiara, Marek Gawron, Karolina Świeboda

Dyskusja o reindustrializacji rozpoczęła się w krajach Europy Zachodniej i USA w zasadzie dopiero kilka lat temu (uznałbym rok 2010 za przełomowy), gdy kryzys 2008 roku uświadomił (przynajmniej niektórym) bankructwo modelu rozwoju miast opartego na spekulacji nieruchomościami i płynnym kapitalizmie. Czy rzeczywiście mamy do czynienia z kompromitacją modelu, który obowiązywał przez ostatnie 20–30 lat, wciąż pozostaje kwestią dyskusyjną (neoliberalizm jest może martwy jako teoria, ale wciąż niepokojąco żywy jako praktyka), faktem jest jednak rosnące zainteresowanie alternatywnymi sposobami stymulowania rozwoju miast. Jednym z nich jest właśnie reindustrializacja. [fragment artykułu Krzysztofa Nawratka „O nową robotniczą rewolucję. Transcendentny sens miasta przemysłowego”, opublikowanego w najnowszym numerze Autoportretu]

Krzysztof Nawratek – dr architekt, urbanista, teoretyk miasta, kierownik studiów magisterskich w szkole architektury na uniwersytecie w Plymouth (Wielka Brytania). Autor publikacji: Ideologie w przestrzeni. Próby demistyfikacji (Kraków 2005), Miasto jako idea polityczna (Kraków 2008, wydanie angielskie: City as a political idea, UPP 2011) oraz Dziury w całym. Wstęp do miejskich rewolucji (Warszawa 2012, wydanie angielskie: Holes in the Whole. Introduction to urban revolutions, Zero Books 2012).

Paweł Jaworski – urbanista i filozof, członek zarządu Fundacji Napraw Sobie Miasto. Interesuje się przede wszystkim powstawaniem obszarów wykluczenia oraz ich rewitalizacją, układami przestrzennymi koncernów przemysłowych, współczesną estetyką i antropologią filozoficzną.

Miejsce: MOCAK, ul. Lipowa 4, Kraków
Czas: 23 kwietnia 2013, godzina 18.30

Warsztaty RE.KREACJA zostały po raz pierwszy zorganizowane w maju 2012 roku. Ich tematem była kreacja przestrzeni parku przed WA na ul. Podchorążych w Krakowie. Tegoroczna odsłona warsztatów zajmie się kreacją przestrzeni wewnątrz budynku WA przy ul. Warszawskiej w Krakowie. Pomieszczenie, które zostanie zaaranżowane w trakcie warsztatów będzie później pełnić rolę studenckiej przestrzeni, gdzie organizowane będą wykłady, prelekcje, pokazy filmów, spotkania Kół Naukowych, a także inne inicjatywy proponowane przez organizacje studenckie.

Warsztaty RE.KREACJA mają charakter proekologiczny i dlatego organizatorzy kładą duży nacisk na to, aby wykorzystać przy budowaniu i projektowaniu materiały z RECYKLINGU. Proponują wykorzystanie materiałów takich jak: tekstura, europalety, płyty OSB, tekstylia, skrzynki plastikowe.

Plan RE.KREACJI:

18 – 19.03: ZA.PROJEKTUJ (proces projektowo-koncepcyjny: wprowadzenie, podział na grupy, opracowanie koncepcji, stworzenie projektu bazy)

20 – 22.03: Z.BUDUJ (wykonanie: w ciągu 3 dni grupy wykonują własny projekt budując meble)

23 – 28.03: Z.GŁOŚ SIĘ (przyjmowanie zgłoszeń kół naukowych i innych inicjatyw studenckich, chętnych do współużytkowania pomieszczenia do ujęcia w harmonogramie)

28.03: ZA.PREZENTUJ SWOJĄ WIEDZĘ (wymiana wiedzy: oficjalne rozpoczęcie spotkań cyklicznych, wykłady, wymiana wiedzy we wspólnie zaprojektowanej przestrzeni)

29.03 – 31.06: ZA.DZIAŁAJ (użytkowanie bazy: spotkania kół naukowych, wykłady w ramach kontynuacji warsztatów, studenckie spotkania otwarte)

W BAZie organizowane będą spotkania z młodymi twórcami świata sztuki i architektury Krakowa, a także ze specjalistami w dziedzinach pokrewnych.

Kontakt:
rekreacja.baza@gmail.com
www.rekreacjawapk.wordpress.com

Jednym z elementów warsztatów będzie interwencja MAKIETY/FORMY/DZIAŁANIA w skali 1:1, które przez jakiś czas pozostaną w przestrzeni miasta. Każda z grup z założenia będzie miała ściśle określony obszar wymagający interwencji. Uczestnicy zajmą się tworzeniem architektury efemerycznej oraz interwencjami w przestrzeń publiczną poprzez techniki performansu i instalacji.
Oprócz pracy w grupach, uczestnicy warsztatów wysłuchają również serii wykładów prowadzonych przez architektów i dydaktyków z kraju i zagranicy, które będą otwarte dla szerszej publiczności.

Dane kontaktowe z organizatorami: ossa2013gdansk@gmail.com

Miasto nie wypycha do suburbiów, a wieś do nich nie przyciąga. Wypychają niesatysfakcjonujące warunki mieszkaniowe, a przyciąga obietnica ich poprawy, w lokalizacji oferującej najkorzystniejszy bilans pomiędzy ceną a odległością od miasta. Bo miasto pozostaje niezbędne do życia jako miejsce pracy, edukacji dzieci i dostarczania usług. Niezależnie od tego, czy infrastruktura społeczna wsi jest obiektywnie bardzo słaba czy subiektywnie uznawana za taką przez nowych mieszkańców, efekt jest taki sam – miejski magnes nie traci na sile przyciągania.

Czy to oznacza, że w polskiej wersji procesu suburbanizacji nie można odnaleźć żadnego ideału podmiejskiego zamieszkiwania, który, zręcznie opracowany marketingowo, rozpędzałby machinę budownictwa indywidualnego i deweloperskiego?”

Te i inne pytania zadaje specjalizująca się w socjologii miasta Katarzyna Kajdanek w wydanej niedawno przez wydawnictwo NOMOS książce „Suburbanizacja po polsku”, którą polecamy czytelnikom Autoportretu.

„Suburbanizacja w Polsce to o wiele więcej problemów i zjawisk niż może się wydawać na pierwszy rzut oka. Ich dostrzeganiu nie sprzyja wciąż utrzymujący się, niepokojący w obliczu skali zjawiska, brak zainteresowania suburbanizacją badaczy z zakresu szeroko rozumianych nauk społecznych. Polska suburbanizacja jest siermiężna, nie jest sexy. Pożądanej zmianie wizerunku tej problematyki nie służy brak nasyconego nadziejami i społecznie podzielanymi emocjami ideału podmiejskiego zamieszkiwania. Skoro nie ma rozbuchanych i zbiorowych oczekiwań, to rozczarowania przechodzą bez echa. Stają się indywidualnymi zmartwieniami, jednostkowymi porażkami, a nie doświadczeniem blisko 70 tysięcy uchwyconych w Spisie Powszechnym 2011 przybyszy z miasta na wieś.”

Katarzyna Kajdanek – (ur. 1981) doktor nauk humanistycznych, specjalizuje się w socjologii miasta i socjologii społeczności lokalnych. W kręgu jej zainteresowań naukowych znajdują się zjawiska transformacji struktury miejskiej pod wpływem procesów urbanizacji, metropolizacji i globalizacji. Wyniki swoich badań nad przemianami przestrzeni i funkcji centrum miasta, elementami kultury wielkomiejskiej, podmiotowością społeczności lokalnych i problemami suburbanizacji publikowała m.in. w: „Kulturze i Społeczeństwie”, „Konwersatoriach Wiedzy o Mieście” oraz w „Przestrzeni Społecznej”. Jest autorka książki Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia (Nomos, 2011).

Zachęcamy równocześnie do zakupu papierowej wersji w pełnej szacie graficznej.

Karol Żurawski, II nagroda

Wyniki ogłoszone zostały na stronie internetowej www.operalab.pl. W jury zasiedli wybitni eksperci w dziedzinach artystycznych, projektowych i naukowych: prof. Jerzy Porębski, Jacek Froehlich, Boris Kudlička, Marcin Mostafa, Natalia Paszkowska, Tomek Rygalik, Konrad Kucza-Kuczyński. Spośród 115 prac z całego świata jury wyłoniło najlepsze projekty.

Karol Żurawski, II nagroda

Konkurs przeprowadzony został w dwóch kategoriach:
1. Kategoria Architektura – koncepcja mobilnego pawilonu
2. Kategoria Design – projekt produktu dla Teatru Wielkiego-Opery Narodowej.

Rafał Oleksik, Agnieszka Wyrwas, Krzysztof Stępień, II nagroda

W kategorii „Architektura” Jury przyznało następujące nagrody:
I nagroda – nie przyznano
II nagroda równorzędna – Karol Żurawski (Polska) – nagroda w wysokości 3.000 EUR
II nagroda równorzędna – Rafał Oleksik, Agnieszka Wyrwas, Krzysztof Stępień (Polska) – nagroda w wysokości 3.000 EUR
Wyróżnienie – Gonzalo del Val, Diego da las Heras (Hiszpania) – nagroda w wysokości 1.000 EUR

Laureaci drugiego miejsca zostaną zaproszeni przez Organizatora konkursu do dalszych prac projektowych. Finalnie, spośród nich, zostanie wyłoniony zwycięzca. Zwycięski projekt pozwoli na realizację mobilnego pawilonu.

Rafał Oleksik, Agnieszka Wyrwas, Krzysztof Stępień, II nagroda

W kategorii „Design” jury zdecydowało nie uhonorować żadnego projektu nagrodą. Powodem była niewielka ilość nadesłanych prac oraz rozminięcie się z oczekiwaniami Organizatora.

Konkurs miał na celu zaprezentowanie najnowszych przykładów projektowania wzorniczego i architektonicznego w kontekście przestrzeni jednego z najważniejszych wnętrz polskiej sztuki – Teatru Wielkiego – Opery Narodowej. Intencją organizatorów było pokazanie możliwości budowania relacji między różnymi dziedzinami sztuki.